Tạo không gian cho Vận Tải Hàng Không Tầm Thấp phát triển

Dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) cần bổ sung các quy định nhằm tạo điều kiện cho phát triển kinh tế không gian tầm thấp phát triển và mở ra không gian mới cho các hoạt động này phát triển. 

7/10/2025

Vận tải hàng không tầm thấp (Low-Altitude Air Transport – LAAT) là một khái niệm đang nổi lên trong thời gian gần đây. Đề cập đến việc sử dụng các loại phương tiện bay hoạt động ở độ cao thấp, thường dưới 1.000 mét để vận chuyển hàng hóa và hành khách nhỏ lẻ. Đây là một phần quan trọng của cái gọi là “Nền kinh tế tầm thấp” (Low-Altitude Economy – LAE).

Vận tải hàng không tầm thấp không chỉ giới hạn ở máy bay truyền thống mà tập trung vào các mảng công nghệ sản xuất mới, nổi bật. Trong đó, thiết bị bay không người lái (UAV/Drone) dùng vào các mục đích kinh tế hay cứu hộ, gồm có như sau:

Vận tải hàng hóa/Logistics không người lái: Dùng để giao hàng chặng cuối (last-mile delivery), vận chuyển hàng khẩn cấp (y tế, cứu trợ), hoặc hàng hóa trong khu vực địa hình phức tạp, giao hàng giữa các kho bãi.

Dịch vụ công cộng: Cứu hộ, cứu nạn, kiểm tra hạ tầng (đường dây điện, cầu, cối xay gió), giám sát môi trường, và nông nghiệp thông minh (phun thuốc, giám sát cây trồng).

Máy bay cất hạ cánh thẳng đứng bằng điện (eVTOL – electric Vertical Takeoff and Landing). Trong đó có, Taxi bay điện (Air Taxi/Urban Air Mobility – UAM); Dùng để vận chuyển hành khách giữa các điểm trong đô thị hoặc từ thành phố ra sân bay, giúp giảm ùn tắc giao thông mặt đất.

Dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội cho xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10 sắp tới. Việc xây dựng Luật nhằm thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, hoàn thiện cơ chế, chính sách trong lĩnh vực hàng không dân dụng; thực hiện cam kết của Việt Nam với cộng đồng quốc tế; đồng thời, tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước nhà nước lĩnh vực hàng không dân dụng; khắc phục những vướng mắc, bất cập.

Luật cũng đề xuất giải quyết các vấn đề mới, vấn đề phát sinh; khơi thông các điểm nghẽn, tạo ra động lực mới cho sự phát triển kinh tế – xã hội, hội nhập quốc tế, đảm bảo quốc phòng, an ninh trong kỷ nguyên mới. Với quan điểm đó, góp ý hoàn thiện Dự thảo Luật, các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) cho rằng, Dự thảo Luật cần có quy định để khuyến khích, phát triển kinh tế không gian tầm thấp, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Đây cũng là một ngành kinh tế mới nổi, tạo mô hình và động lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế, rất phù hợp với tinh thần của “bộ tứ Nghị quyết chiến lược”. Trong khi các nước như Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Trung Quốc…vv đã có hệ sinh thái về không gian tầm thấp. Nhưng chúng ta hiện còn chưa có chiến lược phát triển, chưa luật hóa thành quy định, tạo không gian cho sự phát triển chung của ngành.

Chúng ta phải nhanh chóng tận dụng công nghệ bay không người lái, trí tuệ nhân tạo, mạng thông minh tầm thấp để phát triển hạ tầng, sản xuất phương tiện bay, dịch vụ và bảo đảm an toàn bay. Mô hình này bao trùm các lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp và dịch vụ khác nhau và đang cần phải có các chiến lược thúc đẩy để đi nhanh hơn.

Thực tế là tại nước ta, các hoạt động này đang phục vụ nhiều mục đích dân sự, thương mại như logistics (giao hàng bằng drone), nông nghiệp (phun thuốc, giám sát mùa màng, tưới tiêu), quản lý đô thị – môi trường (đo đạc, vẽ bản đồ, kiểm soát ô nhiễm), truyền thông (quay phim, ghi hình), giám sát, tìm kiếm cứu nạn, cứu hộ…và đang phát huy tác dụng rất tốt.

Tại thị trường Trung Quốc, ngành kinh tế này đang bùng nổ và được chính phủ nước này xác định là một ngành công nghiệp chiến lược và là động lực tăng trưởng kinh tế mới. Quy mô của “Nền kinh tế tầm thấp” của họ được dự báo số liệu năm 2023 đạt khoảng 505,95 tỷ nhân dân tệ (hơn 71 tỷ USD). Với UAV và eVTOL là trụ cột, được dự báo có tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm hơn 50%.

Nhưng với nước ta, đây là lĩnh vực mới mẻ, cần có thời gian để nghiên cứu, đánh giá, tổng kết thực tiễn thi hành. Cơ quan thẩm tra đề nghị giao Chính phủ quy định việc áp dụng Luật này đối với tàu bay không người lái, phương tiện bay khác. Nhằm một mặt bảo đảm quản lý chặt chẽ an toàn, an ninh hàng không, bảo đảm an ninh, quốc phòng; mặt khác, tạo hành lang pháp lý để thúc đẩy kinh tế không gian tầm thấp phát triển, phù hợp với thông lệ quốc tế và nhu cầu của nền kinh tế.

Hoàng Thành